Düşünceye Sadık Olmayı Dogmatizmden Ayıran Nedir?

   Sadakat, insana insan olduğunu hatırlatan en büyük erdemlerden birisidir. O, bize değerlerimizin nasıl ve neden var olduğunu kanıtlar. Ancak sadakat sayesinde insanın içindeki ve etrafındaki karmaşa ve çatışma yok olabilir. Dünyadaki tüm güzelliklerin, barışların, dostlukların, aşkın, adaletin ve özgürlüğün kaynağıdır o. 

   Peki, insan iyi olana değil de kötü olana sadakat gösterir, ona sadık olur ise ne olur? 

   İnsan, kabul etse de etmese de ahlaki değerlere sahip olan bir canlıdır. Sadakat de bu ahlaki değerlerin tam içinde yer alır. Eğer ki insan tüm sadakatini kötü olan bir insana, bir şeye verir ise bu, ‘kötü sadakat’ olacaktır. Böyle bir durumda insanın kötü olana sadakat göstermesindense hiç sadakat göstermemesi en iyi olan, en çok umulandır. 

   Sadakatin bir diğer türü de düşünceye sadık olmaktır. İnsan rastgele bir şeyleri düşünemez çünkü düşünme eylemi rastgele yapılamaz. Sadakat, düşünmenin yapı taşıdır. Descartes’a göre var olmanın temeli olan, Aristoteles’e göre insanı hayvandan ayıran en belirgin fark olan ve Kant’a göre de içerisinde ‘yargılamayı’ bulunduran düşünme eylemi, dogmatizmde olduğu gibi belirli ve kısıtlı bir alan içerisinde kalmamaktadır. Düşünce sürekli değişim ve gelişim göstermekte ve kendisini yenilemektedir. Dogmatik düşüncelerde ise değerlerin ve bilgilerin düşüncenin aksine değişmeden kaldığını, kendi içerisinde sağlamlaştığını ve sürekli kendisini ‘yinelediğini’ görürüz.

   Düşünceye sadık kalmak ile dogmatizm (fikir değiştirmeyi kabul etmemek, reddetmek) kesinlikle farklı şeylerdir. Düşüncesine sadık olan bir insanın karşısına düşüncesini gerçekten de çürütebilecek, hakikat olabilecek bir şey çıktığında o insan, düşüncesini süzgeçten geçirir. Çünkü düşünceye sadık olan insan öncelikle hakikate sadıktır. Dogmatizmde ise hakikate sadık olmaktan söz edilemez. Hakikat, dogmatikler için kendi sınırları içerisinde olan, hiçbir şekilde bozulmayacak olandır. 

Simge ARMUTÇU, 13 Kasım 2018

                                                                                                                           

Kaynakça: 

• Büyük Erdemler Risalesi, Andre Comte-Sponville